25 Kasım 2011 Cuma

BİR TURŞU KÖYÜ GEDELEK

Gedelek Köyün'de Turşu Yapımı Sınır Tanımıyor

Bursa'nın Orhangazi ilçesine bağlı Gedelek Köyü, yöredeki turşu üretimi dolayısıyla göç alan köy haline geldi.

Köyde, yılda 50 bin tonun üzerinde onlarca çeşit turşu yapılıyor. Gedelek köyü Muhtarı Osman Trak, Gedelek'te turşu üretiminin oldukça eskiye dayandığını belirtti. Yaklaşık 70 yıl önce, dönemin turşu üreticisi Rıfat Minare'nin Gedelek halkına salatalık ürettirdiğini anlatan Trak, "Köylülere tohum dağıtan Minare'nin teşvikiyle 20 yıl boyunca bölgede salatalık, biber ve şalgam üretimi yapıldı. Suyu bol olan Gedelek'teki bu ürünler, kalitesiyle büyük ilgi gördü" dedi.

Trak, 1949 yılında Minare'nin yanında çalışan dedesi Raşit Trak' ın, Gedelek'te turşu üretmeye başladığını belirterek, şöyle konuştu:
"İlk dönemler merdiven altında yapılan turşu üretimi zamanla gelişti. Özellikle 1970'li yıllardan sonra imalathaneler açıldı. Şu anda Gedelek'te bulunan 50 işletme, yılda 50 binin tonun üzerinde turşu üretiyor. Yılda 10 ton üretim yapan kadar birkaç yüz tonluk imalatçı firma da bulunuyor. Onlarca çeşit meyve ve sebzenin turşusu, Gedelek'in meşhur kaynak suyuyla yapılıyor. Turşuda sınır tanımıyoruz.

Bütün sebzelerin, birçok meyvenin ceviz, kestane gibi ürünlerin turşularını yapabiliyoruz. Yumurtanın bile turşusunu yaptık."
Trak, köylerinin ününün ülkenin dört bir yanına, hatta yurt dışına kadar yayıldığını bildirdi. Turşusu yapılan ürünlerin tamamının Gedelek'te yetişmediğ ini dile getiren Trak, şöyle devam etti: "Yaz aylarında turşu sezonu açıldığında ilk ürün Ödemiş'ten geliyor. Ödemiş'ten aldığımız salatalıkla üretim başlıyor. Ardından Çanakkale, Balıkesir, Afyonkarahisar ve Bursa'dan aldığımız salatalık ve biberlerle üretim devam ediyor. Domatesimizi Karacabey ve Bandırma'dan, lahanayı Trakya bölgesinden alıyoruz. İzmir'den Trakya'ya kadar binlerce köylünün ürününü alıp işliyoruz."

Ürünlerinin kilogramının 1 lira 25 kuruştan başlayan fiyatlarla satıldığını dile getiren Trak, turşularının yıllara göre farklılık gösterse de 20'den fazla ülkeye ihraç edildiğini söyledi. Son yıllarda köyden kente göçün yaşandığı, işsizliğin ciddi boyutlara ulaştığı bir dönemde köylerindeki gelişmelerin kıskandıracak boyutta olduğunu ifade eden Trak, şunları kaydetti: "Köyümüzün 2002 nüfus sayımına göre nüfusu bin 380 kişiydi. 450 haneli köyümüzde şu anda ise bin 800 kişi yaşıyor. Son yıllarda göç alan bir köy haline geldik. İşsizliğin konuşulmadığı bir köyüz. Kadın erkek demeden köy ün önemli bölümü fabrikalarda çalışıyor. 50 işletmede yaklaşık bin 500 kişi istihdam ediliyor. Çevre yerleşim birimlerinden de çalışmaya gelenler oluyor."

Gedelek Köyüne Turşu Sayesinde Göç Ediliyor

Bursa'nın Orhangazi ilçesine bağlı Gedelek Köyü, yöredeki turşu üretimi dolayısıyla
göç alan köy haline geldi. Köyde, yılda 50 bin tonun üzerinde onlarca çeşit turşu yapılıyor.
Gedelek köyü Muhtarı Osman Trak, AA muhabirine, Gedelek'te turşu üretiminin oldukça eskiye dayandığını belirtti.

Yaklaşık 70 yıl önce, dönemin turşu üreticisi Rıfat Minare'nin Gedelek halkına salatalık ürettirdiğini anlatan Trak, ''Köylülere tohum dağıtan Minare'nin teşvikiyle 20 yıl boyunca bölgede salatalık, biber ve şalgam üretimi yapıldı. Suyu bol olan Gedelek'teki bu ürünler, kalitesiyle büyük ilgi gördü'' dedi.

Trak, 1949 yılında Minare'nin yanında çalışan dedesi Raşit Trak'ın, Gedelek'te turşu üretmeye başladığını belirterek, şöyle konuştu:

''İlk dönemler merdiven altında yapılan turşu üretimi zamanla gelişti. Özellikle 1970'li yıllardan sonra imalathaneler açıldı. Şu anda Gedelek'te bulunan 50 işletme, yılda 50 binin tonun üzerinde turşu üretiyor. Yılda 10 ton üretim yapan kadar birkaç yüz tonluk imalatçı firma da bulunuyor. Onlarca çeşit meyve ve sebzenin turşusu, Gedelek'in meşhur kaynak suyuyla yapılıyor. Turşuda sınır tanımıyoruz. Bütün sebzelerin, birçok meyvenin ceviz, kestane gibi ürünlerin turşularını yapabiliyoruz. Yumurtanın bile turşusunu yaptık.''

İZMİR'DEN TRAKYA'YA KADAR ÜRÜN ALIYORLAR

Trak, köylerinin ününün ülkenin dört bir yanına, hatta yurt dışına kadar yayıldığını bildirdi.

Turşusu yapılan ürünlerin tamamının Gedelek'te yetişmediğini dile getiren Trak, şöyle devam etti:

''Yaz aylarında turşu sezonu açıldığında ilk ürün Ödemiş'ten geliyor. Ödemiş'ten aldığımız salatalıkla üretim başlıyor. Ardından Çanakkale, Balıkesir, Afyonkarahisar ve Bursa'dan aldığımız salatalık ve biberlerle üretim devam ediyor. Domatesimizi Karacabey ve Bandırma'dan, lahanayı Trakya bölgesinden alıyoruz. İzmir'den Trakya'ya kadar binlerce köylünün ürününü alıp işliyoruz.''

Ürünlerinin kilogramının 1 lira 25 kuruştan başlayan fiyatlarla satıldığını dile getiren Trak, turşularının yıllara göre farklılık gösterse de 20'den fazla ülkeye ihraç edildiğini söyledi.

GÖÇ ALAN KÖY OLDULAR

Son yıllarda köyden kente göçün yaşandığı, işsizliğin ciddi boyutlara ulaştığı bir dönemde köylerindeki gelişmelerin kıskandıracak boyutta olduğunu ifade eden Trak, şunları kaydetti:

''Köyümüzün 2002 nüfus sayımına göre nüfusu bin 380 kişiydi. 450 haneli köyümüzde şu anda ise bin 800 kişi yaşıyor. Son yıllarda göç alan bir köy haline geldik. İşsizliğin konuşulmadığı bir köyüz. Kadın erkek demeden köyün önemli bölümü fabrikalarda çalışıyor. 50 işletmede yaklaşık bin 500 kişi istihdam ediliyor. Çevre yerleşim birimlerinden de çalışmaya gelenler oluyor.''

Gedelek’te 50 milyon YTL’lik ekonomi

Bursa Orhangazi’ye bağlı Gedelek köyünün kaderi 1929’da köye getirilen salatalık tohumuyla değişir.

Turşu için salatalık üretmek üzere verimli olduğunu düşündüğü Gedelek köyüne yatırıma gelen girişimci Rıfat Minare, köylülerin de girişimcilik ruhunu ateşliyor.

Minare, tohumları dağıttığı köylülerin ürettiği salatalıkları alarak turşu yapar ve lüks oteller ile restoranlara satar. Minare’nin ürettiği turşuların gördüğü ilgi Gedeleklileri harekete geçirir. "Sadece salatalık üretmek olmaz, turşuyu yapabiliriz" diyen köylüler Minare’nin tuşu formülünü şu andaki köyün muhtarının babası sayesinde ele geçirir. Muhtar Osman Trak, o yılları şöyle anlatıyor:

"Turşuluk sebzeler Rıfat Minare’ye gittikten sonra, kendisi turşu yapıp Türkiye’deki lüks otellere pazarlıyordu. 1948’de babam Minare’nin turşu üretimhanesinde 2 yıl ustabaşı olarak çalıştı. Turşu nasıl yapılır öğrendikten sonra da ayrılıp 1950’da kendi işini kurdu. Babam diğer köylülere de turşunun yapılışını öğretti. Tüm köylülerin bu işi sahiplenmesi ile Gedelek turşuda ünü yurtdışına kadar taşan bir marka oldu."

Halen 50’nin üzerinde turşu imalathanesinin bulunduğu Gedelek’te yılda 200 bin ton turşu üretiliyor. Köy entegre üretim yapan bir turşu fabrikası gibi... Turşu üretime geçerek toprağı ekip biçme işini terk eden köylüler, artık çevre köylere üretim yaptırır duruma geldi.

10 bin kişiye gelir kapısı

Orhangazi’nin 20 köyü ve 5 beldesi Gedeleklekliler için turşuluk biber, erik ve salatalık üretiyor. Çanakkale ve Biga’nın bir çok köyünden ise acı biber alımı yapıyorlar. Balıkesir’in çeşitli köyleri ile Ödemiş, Afyon ve Trakya bölgesi de Gedelek köyünün salatalık ihtiyacını karşılıyor. Köyün turşu üretimi ürün alımı yaptığı köylerde dahil olmak üzere, 10 bin kişinin gelir kapısı.

Muhtar Trak, "Civar bölgeler dahil, imalat esnasında 2 bin kişi çalışıyor. Buna nakliyecileri, ambalajcıları ve sebze üretimi yapan çiftçiyi de eklediğimizde 10 bin kişinin bu sektörden para kazandığı ortaya çıkıyor. Köyün turşuculukla yarattığı ekonominin büyüklüğü ise yılda yaklaşık 50 milyon YTL" diyor. Trak, üretimin yüzde 80’inin iç pazara, yüzde 20’sinin ise ihracata gittiğini söylüyor. Trak, girişimcilik ruhunun yanı sıra, bugün gelinen noktada Gedelek’in sahip olduğu su pınarının da büyük bir etkisi olduğu inancında: "Bizim pınarımız çok özel. Bu yüzden Gedelek turşuları hep kıtır kıtır olur. Çok şanslıyız. Bu bize Allah’ın bir lütfudur."

Kendi bahçesinde yetiştirdiği sebzelerden turşu üretimi yapan Gedelekli İbrahim Aygün ise turşu üretiminin kuşaktan kuşağa aktarıldığını söylüyor.

Sanayiciyi bile köye çektiler

Köylüler sadece çevredeki yerleşim yerlerinin ekonomisini canlandırmakla kalmamış, köye yatırım da çekmeyi başarmış. Gedelek köyünde üretilen turşular için 2 ambalaj fabrikası kurulmuş. Gedelek turşuda marka olunca bunu değerlendirmek isteyen büyük sanayiciler de köyün yolunu tutmuş. Yılda 5 bin ton salatalık turşusu üreten Zeytursan, buradan Almanya, Fransa, Ortadoğu ülkeleri, İran, İsrail ve Yunanistan’a ihracat yapıyor.

Gedelek köyünde üretim tesislerini 1983’te kurduklarını belirten Zeytursan Yönetim kurulu Başkanı Turgay Tüfekçioğlu, yıllık üretimlerinin yarısını ihraç ettiklerini söylüyor. Tüfekçioğlu, yıllık cirolarının 14 milyon dolar olduğunu belirtiyor.

Mustafa İnal da Gedelek’in ününü duyup yatırıma gelenlerler iş adamlarından. "1957’de yılında Üsküdar’da mahalle arasında bir turşucu dükkanım vardı. Üretimide orada yapıyordum. Gedelek’in suyunun turşu yapımına çok elverişli olduğunu duyunca buranın yolunu tuttum" diyen Ünallar Turşu’nun sahibi Mustafa İnal, yılda bin tonun üzerinde üretim yaptıklarını ve tamamını iç piyasaya sattıklarını söylüyor.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder